Η εξέταση στα παιδιά περιλαμβάνει ότι και στους ενήλικες. Σε μικρή ηλικία, και κυρίως κάτω των τεσσάρων ετών, που η συνεργασία δεν είναι εύκολη, απαιτείται εξέταση υπό ελαφρά αναισθησία προκειμένου τα αποτελέσματα να είναι αξιόπιστα.

Το παιδιατρικό γλαύκωμα απαιτεί πολυδιάστατη αντιμετώπιση.

Είναι σημαντικό να έχουμε μια σωστή πλαισίωση των παιδιών από την οικογένεια αλλά και το σχολείο, που να εξασφαλίζει καλή ψυχολογία αλλά και καλή απόδοση στην εκπαίδευσή τους.

Η φαρμακευτική θεραπεία στα παιδιατρικά γλαυκώματα είναι λιγότερο επιτυχής, και γι’ αυτό συνήθως χρειάζεται χειρουργική θεραπεία.

Δεδομένου ότι το συγγενές γλαύκωμα μπορεί να είναι κληρονομικό, απαιτείται καθοδήγηση από τον οφθαλμίατρο σε περίπτωση επιθυμίας μελλοντικής εγκυμοσύνης.

Του Νικολάου Π. Ματθαίου
Χειρουργού Οφθαλμιάτρου
Διευθυντού του Τμήματος Γλαυκώματος Ενηλίκων και Παίδων
Ιατρικό Κέντρο Αθηνών.

Το παιδικό γλαύκωμα είναι ένα σπάνιο νόσημα, που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι κληρονομικό. Το πρωτοπαθές συγγενές γλαύκωμα αφορά 1 στις 10.000 γεννήσεις ετησίως.

Μπορεί να εμφανισθεί καθ’όλη την διάρκεια της παιδικής ηλικίας. Αποκαλείται συγγενές όταν εμφανίζεται μέσα στον πρώτο χρόνο ζωής. Μπορεί να αφορά τον ένα ή και τους δύο οφθαλμούς.

Πού οφείλεται;

Οφείλεται σε μία δυσλειτουργία της γωνίας αποχέτευσης του υδατοειδούς υγρού μέσα στο πρόσθιο τμήμα του οφθαλμού. Αυτό συνήθως συμβαίνει λόγω κακής ανάπτυξης της περιοχής κατά την εμβρυική ηλικία.

Η χαμηλή αποχέτευση του υγρού δεν μπορεί να εξισορροπήσει την παραγωγή του, και οδηγεί σε συσσώρευση του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της ενδοφθάλμιας πιέσης.

Αν αυτή η αύξηση δεν ελεγχθεί γρήγορα, επέρχεται βλάβη στο οπτικό νεύρο, που την ονομάζουμε γλαύκωμα.

Τι συμπτώματα δίνει;

Βασικό σύμπτωμα του συγγενούς γλαυκώματος είναι ο βούφθαλμος. Η λέξη αυτή προέρχεται από το «οφθαλμός βοός», εννοώντας δηλαδή ότι το ματάκι του παιδιού μεγαλώνει λόγω της αυξημένης πίεσης που υφίσταται εσωτερικά. Σε υψηλότερες πιέσεις αυτό συνοδεύεται και από οίδημα στον κερατοειδή, που του δίνει μία απόχρωση λευκο-κυανή, και προκαλεί ευαισθησία στο φως και δακρύρροια.

Όταν η αύξηση της πίεσης γίνει σε μεγαλύτερες ηλικίες, τότε δεν συνοδεύεται από κανένα σύμπτωμα. Αυτό την καθιστά ιδιαίτερα ύπουλη. Θα πρέπει λοιπόν να ελέγχουμε τα παιδιά μας ανά τακτά χρονικά διαστήματα, της τάξεως της διετίας.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Η πρώτη και μεγίστης σημασίας αφύπνιση γίνεται από τους γονείς ή τον παιδίατρο, που θα παρατηρήσουν την αλλαγή στα μάτια του παιδιού.

Η άμεση παραπομπή σε γλαυκωματολόγο εξειδικευμένο και σε παιδιά, είναι κεφαλαιώδους σημασίας. Η οποιαδήποτε καθυστέρηση μπορεί να οδηγήσει σε γρήγορη και μη αναστρέψιμη μείωση της οράσεως.

Η διάγνωση του παιδικού γλαυκώματος γίνεται με κλινική εξέταση, βυθοσκόπηση, γωνιοσκοπία, δηλαδή εξέταση της γωνίας αποχέτευσης του υγρού, και μέτρησης της ενδοφθάλμιας πίεσης.

Όταν αυτό δεν είναι εφικτό, λόγω της έλλειψης συνεργασίας του παιδιού κάτω των τριών ετών, χρησιμοποιούμε μια μέθοδο ελαφράς μέθης με μάσκα. Αυτό, χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την υγεία του παιδιού, μας επιτρέπει γρήγορα και αξιόπιστα να βγάλουμε διάγνωση, αλλά και να παρακολουθήσουμε την πορεία της νόσου.

Τι άλλο μπορεί να συμβαίνει;

Τα παιδικά γλαυκώματα μπορεί να συνδυάζονται με άλλα προβλήματα του οφθαλμού που αφορούν τον κερατοειδή, την ίριδα, τον φακό, τον ραγοειδή χιτώνα ή τον αμφιβληστροειδή.

Μπορεί επίσης να αποτελούν μέρος συνδρόμων ή άλλων παθήσεων που αφορούν και άλλα συστήματα του σώματός μας, όπως το νευρικό, το καρδιοαγγειακό , το ουροποιητικό ή το μυοσκελετικό.

Πώς να το αντιμετωπίσουμε;

Τα παιδικά γλαυκώματα έχουν διαφορετική συμπεριφορά και πορεία από τα γλαυκώματα των ενηλίκων. Θεραπευτικά πρωτόκολλα που εφαρμόζονται στους ενήλικες, δεν έχουν μεγάλη επιτυχία στα παιδιά.

Η αρχική θεραπεία γίνεται με κολλύρια. Είναι όμως δύσκολο να ελέγξουμε έτσι την πίεση, και οδηγούμεθα πολύ συχνά σε χειρουργείο.

Τα χειρουργεία που χρησιμοποιούνται έχουν όλα ως σκοπό την διευκόλυνση αποχέτευσης του υγρού, ώστε να πέσει η ενδοφθάλμια πίεση. Τέτοια χειρουργεία είναι η γωνιοτομία, η τραμπεκουλοτομή, η τραμπεκουλεκτομή, η ένθεση βαλβίδος ή τα laser. Η επιλογή τους γίνεται ανάλογα με το στάδιο και τον τύπο του γλαυκώματος, καθώς και με την ηλικία του παιδιού.

Πολυδιάστατη αντιμετώπιση απαιτείται για αυτά τα παιδιά λόγω της μειωμένης όρασης αλλά και των συνοδών προβλημάτων που μπορεί να έχουν. Έτσι η συνεργασία με παιδίατρο, αναπτυξιολόγο, φυσιοθεραπευτή και τον δάσκαλο, βελτιώνουν την αποτελεσματικότητα της θεραπείας του οφθαλμιάτρου, και εντέλει την ποιότητα ζωής του παιδιού.

Υπάρχει περίπτωση να εμφανίσει γλαύκωμα το επόμενό μου παιδί;

Πολλά από τα παιδικά γλαυκώματα είναι κληρονομικά. Με μία απλή εξέταση αίματος των γονέων και του παιδιού, ο γενετιστής μπορεί πολλές φορές να ταυτοποιήσει το παθολογικό γονίδιο. Εν συνεχεία, σε συνεργασία με τον μαιευτήρα της μητέρας γίνεται προ-εμφυτευτική γενετική διάγνωση (PGD), ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος εμφάνισης γλαυκώματος στο επόμενο παιδί.

Η γρήγορη, εύστοχη και πολυδιάστατη διαχείριση του παιδικού γλαυκώματος είναι το κλειδί της επιτυχίας.

Άρθρο στον Ιατρικό Κόσμο